Ο ρόλος της Τουρκίας στη συριακή σύρραξη

Πριν από λίγα χρόνια, όταν η Τουρκία πίστευε ότι μπορούσε να επιδιώξει μια πολιτική καλών σχέσεων με τους γείτονες, η Συρία θεωρούταν μια επιτυχημένη προσπάθεια. Τα πράγματα όμως άλλαξαν σύντομα κι έτσι στράφηκε στη συριακή αντιπολίτευση και στην προσπάθεια των ανταρτών να διώξουν τον Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Γεωπολιτική της ταυτότητας
Η Τουρκία έχει τα μεγαλύτερα κοινά σύνορα με την Συρία, εξ ου και οι ποικίλοι γεωγραφικοί και ιστορικοί δεσμοί των δύο χωρών. Στη δεκαετία του ’80 και του ’90, οι σχέσεις τους δεν ήταν καλές. Το συριακό καθεστώς υποστήριζε μαζικά το PKK. Τα γεγονότα κορυφώθηκαν το 1998, όταν ο τουρκικός στρατός συγκεντρώθηκε στα σύνορα με τη Συρία προκειμένου να αναγκάσει το καθεστώς να σταματήσει την υποστήριξή του στο PKK. Η κυβέρνηση Ερντογάν άλλαξε τα πράγματα, καθώς επεδίωκε η Τουρκία να παίξει έναν πιο δυναμικό ρόλο στη Μέση Ανατολή.

Όταν το κουρδικό έπαψε να βρίσκεται «στη μέση» του προβλήματος, οι σχέσεις των δυο χωρών άρχισαν να βελτιώνονται. Μέσα σε μια δεκαετία, η Συρία είχε γίνει εταίρος της Τουρκίας. Αναπτύχθηκε το διμερές εμπόριο και μια νέα πολιτική επέτρεπε στους κατοίκους των δύο χωρών να μετακινούνται  από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς βίζα. Μετά ήρθε η Αραβική Άνοιξη, η περιοχή διασπάστηκε και η Άγκυρα διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να είναι φίλος με όλους και έπρεπε να κάνει επιλογές. Με τους νέους υπολογισμούς, η Συρία έγινε ο «προβληματικός γείτονας».

Όταν άρχισε η σύγκρουση, η Τουρκία άρχισε να πιέζει τον Άσαντ για μεταρρυθμίσεις. Το συριακό καθεστώς δεν άλλαξε τακτική και η Τουρκία άρχισε να γίνεται όλο και πιο επικριτική. Οι σχέσεις κλιμακώθηκαν το 2011, μετά την επίσκεψη του τούρκου υπουργού εξωτερικών Αχμέτ Νταβούντογλου στη Δαμασκό. Τον Μάρτιο του 2012, η Τουρκία έκλεισε την πρεσβεία της στη Δαμασκό και την 1^η Απριλίου φιλοξένησε τη δεύτερη συνάντηση των «Φίλων της Συρίας», μιας συνεργασίας αραβικών και δυτικών χωρών που είχαν ως σκοπό την παροχή βοήθειας στη συριακή αντιπολίτευση και την ανατροπή του Άσαντ.

Κοινός στόχος, η ανατροπή Άσαντ
Η Άγκυρα έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση με το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο (SNC), τον μεγαλύτερο πολιτικό συνασπισμό που επιδιώκει την ανατροπή του Άσαντ, αλλά η έκταση των σχέσεών της με την ένοπλη πτέρυγα της αντιπολίτευσης, τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, είναι λιγότερο σαφής. Οι ανώτεροι διοικητές του Ελεύθερου Συριακού Στρατού έχουν τις βάσεις τους στην Τουρκία, αλλά οι κινήσεις  τους είναι περιορισμένες και διαμαρτύρονται στις ιδιωτικές τους συζητήσεις ότι δεν λαμβάνουν όπλα, εξοπλισμό, κατάρτιση, ή άλλη επιχειρησιακή βοήθεια.

Η προσέγγιση της Τουρκίας προς την συριακή αντιπολίτευση θα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της ευρύτερων θεμάτων. Είναι αυτοί οι νέοι δεσμοί αρκετά ισχυροί ώστε να επιτρέψουν στην Τουρκία να συμβάλει στην οικοδόμηση μιας νέας Συρίας που δεν θα θέτει σε κίνδυνο την περιφερειακή πολιτική και τα οικονομικά συμφέροντα της Άγκυρας; Ή μήπως η αντιπολίτευση είναι πολύ διαιρεμένη ώστε να επιτρέψει στην Τουρκία να είναι ένας αποτελεσματικός παράγοντας του μετασχηματισμού στη Συρία και να προστατεύσει τα συμφέροντά της επαρκώς; Η παρουσία της κουρδικής μειονότητας στη Συρία είναι ιδιαίτερα εξοργιστική για την Τουρκία, η οποία εξακολουθεί να αγωνίζεται με το δικό της άλυτο κουρδικό πρόβλημα.

Εκπαίδευση ανταρτών στην Τουρκία
Σύμφωνα με πληροφορίες των Los Angeles Times, που αναφέρονται σε δημοσίευμα του περασμένου Ιουνίου, η CIA σε συνεργασία με τις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις εκπαιδεύουν μυστικά από το περασμένο έτος, σε βάσεις στην Ιορδανία και την Τουρκία, σύρους αντάρτες. Στελέχη του Ελεύθερου Συριακού Στρατού συμμετείχαν σε προγράμματα κατάρτισης τουλάχιστον δύο εβδομάδων, τα οποία περιελάμβαναν ασκήσεις με αντιαρματικά και αντιαεροπορικά όπλα, όπως δήλωσαν στην εφημερίδα ένας αμερικανός αξιωματούχος και ένας διοικητής των σύρων ανταρτών.

Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζέι Καρνεϊ αρνήθηκε να σχολιάσει τις αναφορές των Los Angeles Times καθώς επίσης αρνήθηκε να περιγράψει τι είδους όπλα θα μπορούσαν να παράσχουν στους αντάρτες οι Ηνωμένες Πολιτείες. «Το σημαντικό σημείο είναι ότι, λόγω των ενεργειών που έχουμε δει από το καθεστώς Άσαντ, έχουμε αποφασίσει να αυξήσουμε το εύρος της βοήθειάς μας προς την αντιπολίτευση και είμαστε απολύτως σαφείς σχετικά με αυτό κατά τους τελευταίους μήνες», είχε πει.

Λαθρεμπόριο όπλων, αντάρτες και χημικά
Τον περασμένο Μάιο, δύο οχήματα παγιδευμένα με εκρηκτικά εξερράγησαν έξω από το δημαρχείο και το σιδηροδρομικό σταθμό της τουρκικής πόλης Ρεϊχανλί, στα σύνορα με τη Συρία. Η ευρύτερη περιοχή φιλοξενεί περίπου 20.000 σύρους πρόσφυγες, ενώ αποτελεί κομβικό σημείο για το λαθρεμπόριο όπλων προς τη Συρία.

Περίπου 500.000 χιλιάδες σύροι πρόσφυγες έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία, ανάμεσά τους και πολλοί αξιωματικοί του στρατού που αντιτίθενται στον Μπασάρ αλ Άσαντ. Η Τουρκία είχε κατηγορήσει επανειλημμένα το καθεστώς στη Συρία για «εθνοκάθαρση» και για χρήση χημικών όπλων. Ήδη από την επίθεση στο Ρεϊχανλί, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Χουριέτ», υπήρχε μονάδα στο νοσοκομείο της πόλης που ερευνούσε την πιθανότητα χρήσης χημικών όπλων από το καθεστώς της Δαμασκού.

Δεν είναι σαφές πόσες ομάδες ανταρτών στη Συρία έχουν τμήματα που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία. Και δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε ποιος είναι συνδεδεμένες με ποια ομάδα της αντιπολίτευσης κατά τη διέλευση των συνόρων. Κάποιες σχετίζονται με τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA), ενώ άλλες ευθυγραμμίζονται με το Μέτωπο αλ-Νούρσα. Κάποιες άλλες πάλι δεν συνδέονται ιδιαίτερα με κάποια ομάδα της αντιπολίτευσης και αυτοαποκαλούνται «ελεύθεροι μαχητές».

Κάθε ομάδα λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Οι αντάρτες στη Συρία στέλνουν «εκπροσώπους» τους στην Τουρκία για να ασκήσουν πιέσεις για χρήματα και όπλα. Μερικοί είναι νέοι άνδρες που έχουν προσφερθεί εθελοντικά για τη θέση, ενώ άλλοι είναι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι που έχουν πάρει διαταγές για να πάνε στην Τουρκία από τους ηγέτες του FSA. Ο αριθμός των ταξιδιών εντός και εκτός της Συρίας διαφέρει από κάθε ομάδα. Κάποιοι ταξιδεύουν προς την Τουρκία πιο συχνά από άλλους, ανάλογα με τους πόρους που χρειάζονται. Άλλες ομάδες στέλνουν αντιπροσώπους στην Τουρκία για να ζήσουν μόνιμα. Προ ημερών, ομάδες ανταρτών ανακοίνωσαν ότι έλαβαν «το μεγαλύτερο φορτίο όπλων» που έχουν πάρει ποτέ. Τα όπλα θεωρείται ότι εστάλησαν από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ και ήταν αποθηκευμένα στην Τουρκία για μήνες.
Αλλαγή πολιτικής;

Υπάρχει περίπτωση η Τουρκία να κάνει στροφή 180 μοιρών για μια ακόμη φορά, όσον αφορά τη σχέση της με τη Συρία; Πολλοί αναλυτές δεν το αποκλείουν, καθώς η χώρα, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, απομονώνεται ολοένα και περισσότερο όσον αφορά τη συριακή κρίση, η οποία σαφώς έχει επηρεάσει την Άγκυρα. Υποστηρίζουν επίσης ότι οι πρόσφυγες αποτελούν ένα τεράστιο πρόβλημα που πιθανότατα να κάνει την κυβέρνηση πρόθυμη να αλλάξει στάση, προκειμένου  να τους επαναπατρίσει.

Πυθία

Πηγές
http://www.huffingtonpost.com/peter-henne/turkey-syria-and-the-geop_b_1939454.html
http://carnegieendowment.org/2012/04/13/turkey-s-relations-with-syrian-opposition
http://articles.latimes.com/2013/jun/21/world/la-fg-wn-cia-syria-20130621
http://www.theatlantic.com/international/archive/2013/05/why-turkey-is-essential-for-the-syrian-opposition/276389/
http://www.theguardian.com/world/2013/aug/25/syrian-rebels-weapons-shipment
http://www.todayszaman.com/columnists-323967-could-turkey-one-day-turn-its-back-on-the-syrian-opposition.html

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση