Η Γεωστρατηγική Διάσταση των Ταραχών στην Τουρκία

Οι σφοδρότατες συγκρούσεις που καταγράφηκαν από την προηγούμενη Παρασκευή σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας, έχουν ανατρέψει πλήρως την θετική εικόνα του εύρωστου μουσουλμανικού «γίγαντα» και του οικονομικού «θαύματος» της εποχής του Έρντογαν. Πως όμως γίνεται μια χώρα των περίπου ογδόντα εκατομμυρίων πολιτών, με φρενήρεις ρυθμούς ανάπτυξης, εύρωστο τουρισμό και ισχυρή συμμετοχή στις είκοσι καλύτερες οικονομίες του κόσμου, να βυθίζεται σε μια τόσο μεγάλη «υπαρξιακή» κρίση;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, δυστυχώς, δεν βρίσκεται σε αναλύσεις των οικονομικών ανισοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των τουρκικών κοινωνικών στρωμάτων. Μια γεωστρατηγική ανάλυση της συνεχιζόμενης κρίσης στην Τουρκία μπορεί να περιγράψει πιο ολιστικά τα ανοικτά εσωτερικά και εξωτερικά μέτωπα της γείτονος χώρας.

Το κυρίαρχο πρόβλημα για την Άγκυρα αυτή την στιγμή βρίσκεται στην ανεπιτυχή υλοποίηση του στρατηγικού δόγματος του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων» της Τουρκίας με όλους τους γείτονές της. Πιο συγκεκριμένα, δεν υπάρχει μια γειτονική χώρα αυτή την στιγμή γύρω από την Τουρκία που να έχει εξομαλυμένες σχέσεις με την κυβέρνηση του Ερντογάν. Οι επιδιώξεις του Ερντογάν για την αναζωογόνηση του νεο-Οθωμανισμού στην ευρύτερη λεκάνη της Μεσογείου, έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα τις σχέσεις της Τουρκίας με τις γειτονικές χώρες, το Ισραήλ, την Ευρωπαική ΄Ενωση, την Αμερική και την Ρωσία.

Καταρχήν, οι διαστάσεις της εμφύλιας συριακής σύρραξης, έχουν πλέον επηρρέασει σε μεγάλο ποσοστό την καθημερινότητα των Αλεβιτών, της μεγαλύτερης θρησκευτικής μειονότητας στην Τουρκία. Τα συχνά κρούσματα βίας στα σύνορα της νοτιονατολικής Τουρκίας με την Συρία, όπου η κυβέρνηση Ερντογάν παρέχει πολιτικό και στρατιωτικό άσυλο σε Σύρους αντικαθεστωτικούς, αναδεικνύουν την εξάπλωση της συριακής κρίσης στον τουρκικό χώρο. Επιπλέον, η αθρώα και ενεργός συμμετοχή των αλεβίτικων οργανώσεων σε όλες τις διαδηλώσεις αυτή την στιγμή στην Τουρκία, δείχνουν τις πραγματικές διαστάσεις του «ντόμινο» της συριακής κρίσης. Τέλος, πρέπει να υπογραμμιστεί πως ο Σύρος Πρόεδρος Μπασάρ Αλ-Άσαντ καθώς και το κυρίαρχο καθεστώς του είναι αλεβίτικης καταγωγής.

Επομένως, κινήσεις όπως τα εγκαίνια της τρίτης γέφυρας του Βοσπόρου με το όνομα του Σουλτάνου Σελίμ Ά, ο οποίος ήταν υπαίτιος για την δίωξη περίπου σαράντα χιλιάδων Αλεβιτών τον 16ο αιώνα, και μάλιστα στις 29 Μαίου, ανήμερα της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, δεν προσφέρουν τίποτα περισσότερο παρά την αναζωπύρωση των εθνοτικών και θρησκευτικών διαφορών μέσα στο τουρκικό κράτος. Παρόμοιες προκλητικές κινήσεις από τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν έχουν συνεισφέρει στο πάγωμα των διπλωματικών σχέσεων με τις Σιιτικές κυβερνήσεις του Ιράν και του Ιράκ.

Δεύτερον, το ανεπιτυχές ταξίδι του Προέδρου Ερντογάν στην Ουάσινγκτον, ο οποίος μάταια προσπαθούσε να πείσει τον Πρόεδρο Ομπάμα για στρατιωτική επέμβαση εναντίον του Προέδρου ΄Ασαντ, αποδεικνύει την στροφή του δυτικού κόσμου, της Ρωσίας και του Ισραήλ σε μια πιο διακριτική ανάμειξη στην εμφύλια σύρραξη της Συρίας και στην εξεύρεση μιας πολιτικής λύσης μέσω της διπλωματικής οδού. Παράλληλα, η πρόσφατη «συμφιλίωση» του Ισραήλ με την Τουρκία, φαίνεται πως μόνο επιτυχής δεν είναι, εφόσον ο Τούρκος πρόεδρος εξακολουθεί να τορπιλίζει προσπάθειες συναίνεσης με το Ισραήλ, αγνόωντας παροτρύνσεις από την Ουάσινγκτον να αναβάλλει την προγραμματισμένη του επίσκεψη στην Λωρίδα της Γάζας.

Eπιπλεον, αν και μόλις πρόσφατα υπεγράφει η εκεχειρία μεταξύ του Τουρκικού κράτους και των Κούρδων αυτονομιστών (PKK), μια σειρά ενδείξεων δείχνουν πως οι Κούρδοι δεν θα αφήσουν μια τέτοια ευκαιρία στο εσωτερικό μιας αποσταθεροποιημένης Τουρκίας ανεκμετάλλευτη.

Τέλος, όσον αφορά την Ελλάδα, η προκλητική παρουσία δύο Τουρκικών πολεμικών πλοίων στα Ελληνικά χωρικά ύδατα κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου επαναφέρει στο προσκήνιο προσφιλή τουρκικά σενάρια περί «εξωτερίκευσης της εσωτερικής κρίσης». Ευτυχώς όμως, μέχρι στιγμής η εσωτερική κρίση μέσα στην Τουρκία δεν έχει μεταφερθεί στις γειτονικές περιοχές.

Συνοψίζοντας λοιπόν, φαίνεται πως το μίγμα του δόγματος Νταβούτογλου με τη διάθεση του Ερντογάν για την εξάπλωση του Νεο-Οθωμανισμού, έχει προκαλέσει ένα σοβαρό πλήγμα στην εικόνα της «εγγυήτριας χώρας του Ισλαμικού κόσμου». H παρουσία όλων των προηγούμενων προβλημάτων σε συνδυασμό με τα μέτρα περιορισμού κατανάλωσης αλκοόλ, απαγόρευσης φιλιών σε δημόσιο χώρο και οι «περίεργες» συλλήψεις δημοσιογράφων, στρατιωτικών και πολιτικών αντιπάλων, δημιούργησαν ένα εκρηκτικό κλίμα. Η αφορμή για την έκρηξη επήλθε τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, όταν οι αστυνομικές δυνάμεις με βία κατέστειλαν την διαδήλωση στην πλατεία Ταξίμ, η οποία ξεκίνησε μετά από κυβερνητική απόφαση απαλλοτρίωσης ενός πράσινου χώρου για την επικείμενη ανέγερση ενός ακόμα εμπορικού κέντρου και μουσουλμανικού τεμένους κοντά σε αυτή την πλατεία. Η αντίδραση της Ευρωπαικής ΄Ενωσης και της Αμερικής, καθώς και η γενικότερη κατακραυγή της κοινής γνώμης για την απροκάλυπτη βιαιότητα των τουρκικών αρχών, δείχνουν την διεθνή και εσωτερική απομόνωση του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν και των οραμάτων του περί ανάστασης του Νεο-Οθωμανισμού.

Πάνος Παρασκευόπουλος

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση