Η προφητεία Soros για την Ευρώπη

Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά των ρυθμιστικών αποφάσεων της Γερμανίας για την κρίση της ευρωζώνης –ή για να είμαστε πιο ακριβείς, της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel – είναι η άποψη ότι ο χρόνος είναι με το μέρος της. Σε μια αξιοσημείωτη ομιλία που έδωσε στην Ιταλία στις αρχές Ιουνίου, ο George Soros, ο επενδυτής και φιλάνθρωπος, αμφισβήτησε ανοιχτά αυτή την άποψη.

Στην προτελευταία παράγραφο, ο κ. Soros γράφει:

"...Ο γερμανικός λαός δεν μπορεί να καταλάβει γιατί η πολιτική των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής λιτότητας που λειτούργησε για την Γερμανία μια δεκαετία πριν, δεν λειτουργεί για την Ευρώπη σήμερα. Η Γερμανία τότε, μπορούσε να απολαύσει μια ανάκαμψη βασισμένη στις εξαγωγές ενώ η ευρωζώνη σήμερα είναι εγκλωβισμένη στην αποπληθωριστική παγίδα του χρέους. Ο γερμανικός λαός δεν βλέπει αποπληθωρισμό στην χώρα του. Αντιθέτως οι μισθοί ανεβαίνουν και υπάρχουν ελλείψεις σε ειδικευμένες θέσεις εργασίας, τις οποίες διακαώς αρπάζουν οι μετανάστες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η απροθυμία για επενδύσεις στο εξωτερικό και η εισροές από την φυγή κεφαλαίων, τροφοδοτούν την άνθιση της αγοράς real-estate. Οι εξαγωγές μπορεί να επιβραδύνονται αλλά η απασχόληση αυξάνεται. Υπό αυτές τις συνθήκες θα έπρεπε να γίνει μια τρομερή προσπάθεια από την κυβέρνηση να πείσει τον γερμανικό λαό να υιοθετήσει τα έκτακτα μέτρα που θα χρειαζόταν για να ανατραπεί η τρέχουσα τάση. Και έχουν μόνο τρεις μήνες περιθώριο για να το κάνουν".

Πιστεύω ότι ο κ. Soros έχει δίκιο για το πόσος χρόνος απομένει. Κι αυτό ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των επερχόμενων ελληνικών εκλογών. Ακόμη κι αν προκύψει μια κυβέρνηση που θα υποσχεθεί να εφαρμόσει το συμφωνημένο πρόγραμμα, σύντομα θα γίνει ξεκάθαρο ότι αυτή η προσπάθεια δεν αποδίδει. Καθώς επιδεινώνονται συνέχεια οι οικονομικές συνθήκες, η πολιτική στήριξη στην λιτότητα είναι βέβαιο ότι θα ξεθυμάνει.

Αν συμβεί τότε ελληνική έξοδος, είναι πιθανό να ακολουθήσει κύμα πανικού, καθώς ακόμη και οι απλοί πολίτες θα αποφασίσουν (ορθώς) ότι ένα ευρώ σε ιταλική ή ισπανική τράπεζα σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδιο με ένα ευρώ σε γερμανική τράπεζα. Η ΕΚΤ θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει μια τέτοια έξοδο κεφαλαίων μέσω απεριόριστων μηχανισμών δανεισμού έσχατης ανάγκης. Και ίσως να μην αποδειχθεί επαρκές ούτε αυτό.

Δύο τουλάχιστον τεράστια προβλήματα θα προκύψουν αν η ΕΚΤ το προσπαθήσει.

Πρώτον, οι εμπορικές τράπεζες που θα εμπλακούν θα γίνουν «ζόμπι», που θα εξαρτώνται για την επιβίωσή τους από την κεντρική τράπεζα. Η πίστωση που θα προσφέρουν αναπόφευκτα θα συρρικνωθεί. Οι οικονομίες στις οποίες ανήκουν θα πέσουν τότε σε βαθυτερη ύφεση.

Δεύτερον, μια τέτοια επιχείρηση μαζικού δανεισμού θα δημιουργήσει περαιτέρω εκρηκτική αύξηση στην καθαρή πιστωτική θέση της Bundesbank στο European System of Central Banks. Και αυτό θα εκθέσει την Γερμανία σε ακόμη μεγαλύτερες απώλειες, σε περίπτωση που διαλυθεί το σύστημα. Εν τω μεταξύ, ο μόνος τρόπος για να ανατραπεί η έξοδος από τις περιφερειακές χώρες θα πρέπει να γίνει πιο αξιόπιστη η ιδέα ότι η ευρωζώνη είναι μη ανατρέψιμη και ότι πράγματι ένα ευρώ σε ισπανική ή ιταλική τράπεζα είναι ίδιο με ένα ευρώ σε γερμανική τράπεζα. Όμως οι θορυβώδεις διαφωνίες στην Γερμανία για την αυξανόμενη πιστωτική θέση της Bundesbank θα υπονομεύσει αυτή την αξιοπιστία.

Ετσι, είναι απολύτως πιθανό ότι ο χρόνος που χρειάζεται για να ξεκαθαριστεί αυτή η αναταραχή, είναι πολύ λίγος.

Ο κ. Soros κάνει επίσης μια πολύ ενδιαφέρουσα σύγκριση με προηγούμενες κρίσεις χρεών σε αναδυόμενες οικονομίες.

«Υπάρχει στενός παραλληλισμός ανάμεσα στην ευρωκρίση και την διεθνή τραπεζική κρίση του 1982. Τότε, οι διεθνείς χρηματοοικονομικές αρχές έκαναν ότι ήταν απαραίτητο για να προστατεύσουν το τραπεζικό σύστημα: Επέβαλαν τα δύσκολα στην περιφέρεια για να προστατεύσουν το κέντρο. Σήμερα η Γερμανία και οι άλλες πιστώτριες χώρες εν γνώσει τους παίζουν τον ίδιο ρόλο. Οι λεπτομέρειες διαφέρουν αλλά η ιδέα είναι ίδια: Οι πιστωτές εντέλει μεταφέρουν το βάρος της προσαρμογής στις πιστολήπτριες χώρες και αποφεύγουν την δική τους ευθύνη στην ανισορροπία. Εχει ενδιαφέρον το πώς οι οροι «κέντρο» και «περιφέρεια» μπήκαν στην καθημερινή χρήση σχεδόν απαρατήρητα. Όπως και στην δεκαετία του ’80, όλη η ευθύνη και το βάρος πέφτει στην «περιφέρεια» και κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για το «κέντρο». Όμως στην κρίση του ευρώ, η ευθύνη του κέντρου είναι ακόμη μεγαλύτερη από όσο ήταν το 1982. Το «κέντρο» ευθύνεται για τον σχεδιασμό ενός ελαττωματικού σχεδίου και γιατί κάνει πολύ λίγα με μεγάλη καθυστέρηση. Στην δεκαετία του ’80 η Λατινική Αμερική υπέστη μια χαμένα δεκαετία και μια ανάλογη τύχη περιμένει σήμερα την Ευρώπη. Και αυτή την ευθύνη θα πρέπει να αναλάβουν η Γερμανία και οι άλλες πιστώτριες χώρες. Αλλά δεν υπάρχει καμία ένδειξη για κάτι τέτοιο».

Όμως στην Λατινική Αμερική δεν υπήρχε δέσμευση σε ένα ενιαίο νόμισμα και κανένας διεθνής πιστωτής έσχατης ανάγκης για να χρηματοδοτήσει ελλείμματα ή εξόδους κεφαλαίων. Αυτό έδωσε στις χρεωμένες χώρες την δυνατότητα υποτίμησης. Αλλά επίσης σήμαινε ότι οι πιστωτές θα παρέχουν χρηματοδότηση σε συνεχόμενη βάση, κρατώντας τις χρεωμένες χώρες όμηρους, μέχρι να προσφέρουν ανακούφιση από τα χρέη προς τα τέλη της δεκαετίας.

Στην ευρωζώνη, ωστόσο, υπάρχει ενιαίο νόμισμα και πιστωτής έσχατης ανάγκης: Η ΕΚΤ. Οσο οι πιστώτριες χώρες είναι υποχρεωμένες να χρηματοδοτούν ελλείμματα και εξόδους κεφαλαίων από τις χρεωμένες χώρες, μέσω του Ευρωσυστήματος Κεντρικών Τραπεζών, οι πρώτες δεν μπορούν να ελέγξουν πλήρως τις δεύτερες.

Κι αυτός μας επαναφέρει στο παραπάνω σημείο όπου αναφέρεται ο ρόλος της ΕΚΤ σε μια σοβαρή κρίση. Φαίνεται πιθανό ότι θα υπάρξει πόλεμος ανάμεσα στις πιστώτριες και τις δανειολήπτριες χώρες για τον έλεγχο της κεντρικής τράπεζας.

Οι πιστώτριες χώρες θα επιδιώξουν να σταματήσουν την ανοιχτή χρηματοδότηση πιο αδύναμων τραπεζών από την κεντρική τράπεζα. Αν δεν τα καταφέρουν, οι δανειολήπτες θα χρηματοδοτούνται μερικώς, τουλαχιστον. Αλλά θα δημιουργηθεί τεράστιο εγχώριο πρόβλημα στις πιστώτριες χώρες, γιατί θα πρέπει να χρηματοδοτούν τα χρέη.

Αν οι πιστωτές πετύχουν να σταματήσουν την ροή κεφαλαίων από την κεντρική τράπεζα, οι τράπεζες και οι χώρες με χρέη θα εκραγούν. Η ευρωζώνη μάλλον θα καταρρεύσει και οι συνεπαγόμενες αλληλοκατηγορίες και η απελπισία θα ζημιώσουν θανάσιμα την Ευρωπαϊκή Ένωση, πλήττοντας σοβαρά και την Γερμανία, οικονομικά και πολιτικά.

Αφού η κάθε πλευρά έχει δυνατότητα να κάνει μεγάλη ζημιά στην άλλη, εντοπίζεται μια «ισορροπία τρόμου». Γι αυτό είναι εφικτή μια συμβιβαστική λύση. Όμως η Γερμανία πρέπει πρώτα να πειστεί ότι η διάλυση είναι ασύλληπτη. Για να γίνει αυτό, οι χώρες που πιέζονται πρέπει να κάνουν την έξοδο αξιόπιστη επιλογή. Θα είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Αλλά ίσως είναι καλύτερο από την υπνοβασία προς τον όλεθρο. Εντέλει βέβαια, θα μπορούσε να είναι ο δρόμος προς τον όλεθρο.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση