Η Τουρκία υπό τον Ταγίπ Ερντογάν

• Ελέγχει το στρατιωτικό και δικαστικό κοσμικό κατεστημένο
• Ο Ερντογάν περιόρισε τους στρατιωτικούς, κατόπιν τους δικαστές και έτσι η δημοκρατία έγινε προσωπική του υπόθεση

«Αυτό που ζούμε σήμερα στην Τουρκία δεν είναι τίποτε λιγότερο από μια de facto προσωποκεντρική, μονοκομματική εκδοχή της δημοκρατίας». Ο Σεντάτ Μποζκούρτ που διατυπώνει με αυτό το συνοπτικό τρόπο την ανησυχητική τουρκική καθεστωτική πραγματικότητα, ανταποκριτής του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου Fox TV στην Άγκυρα, ανήκει σε μια ολοένα και διευρυνόμενη «τάση» πολιτικού σχολιασμού, που διαβλέπει εκτροπή της Τουρκίας από την πορεία εκδημοκρατισμού της. Αντίστοιχα ανήσυχος εμφανίζεται και ο αρθρογράφος Μπαχά Γκιουνγκόρ, που, σε σχόλιό του στην ιστοσελίδα της Deutsche Welle με τίτλο «Πού το πάτε κ. Ερντογάν;», χαρακτηρίζει τον ισλαμιστή πρωθυπουργό «αυταρχικό μονοκράτορα με εικονική δημοκρατική νομιμοποίηση».

Εκείνο που τροφοδοτεί αυτή την ανησυχία είναι ο πολιτικός θρίαμβος του Ερντογάν, που εννιά χρόνια μετά την άνοδό του στην πρωθυπουργία, κατόρθωσε να φέρει υπό πολιτικό έλεγχο το παντοδύναμο στρατιωτικό και δικαστικό κοσμικό κατεστημένο, να εξουδετερώσει στις φυλακές κάθε σοβαρό αντικυβερνητικό αντίπαλο και να εξαφανίσει κάθε άλλη πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να προκαλέσει τη μονοκομματική εξουσία του.

Καθυστερούν οι δίκες

Οι τελευταίες εξελίξεις -η σύσσωμη παραίτηση της στρατιωτικής ηγεσίας στο παραπέντε των κρίσεων για τις προαγωγές και η προσαγωγή σε δίκη τετράστερων αξιωματικών που εμπλέκονταν στον πραξικοπηματικό σχεδιασμό της «Βαριοπούλας»- αν και οριοθέτησαν την πολιτική επικράτηση του Ερντογάν, δεν καθησύχασαν τους φόβους ότι αυτή η επικράτηση δεν θα είναι και επικράτηση της δημοκρατίας στη χώρα. Ο περιορισμός των στρατιωτικών στους στρατώνες και των δικαστών στις αίθουσες των δικαστηρίων «δεν ακολουθήθηκε από διεύρυνση της δημοκρατίας και των πολιτικών δικαιωμάτων, αλλά αντίθετα απέδειξε ότι ο Ερντογάν δεν επιθυμεί να μοιραστεί την εξουσία με κανέναν».

Πρόκειται για ένα σφιχτό εναγκαλισμό του Ερντογάν με την εξουσία, που οδηγεί πολιτικούς σχολιαστές, όπως ο απόστρατος ταξίαρχος Χαλντούμ Σολμαζτούρκ -προφανώς εκπρόσωπος του κοσμικού κατεστημένου- να χαρακτηρίσουν «κυνήγι μαγισσών» τις δικαστικές διώξεις των στρατηγών. Κι αυτό επειδή η διεκπεραίωση των δικών τους καθυστερεί ύποπτα, μια και εδώ και τέσσερα χρόνια κανείς από τους εκατοντάδες κατηγορούμενους δεν έχει δικαστεί, ενώ δεκάδες αντικυβερνητικοί δημοσιογράφοι και διανοούμενοι έχουν κρατηθεί έως και δύο χρόνια περιμένοντας να δικαστούν, χωρίς καν να τους έχει απαγγελθεί κατηγορία. Για το λόγο αυτό πολλοί διαπιστώνουν μια συνεχώς αυξανόμενη πίεση επί των αντικυβερνητικών φωνών που δεν «ταιριάζει» με την ευγενή πρόθεση εκδημοκρατισμού της Τουρκίας.

Η χαρισματικότητα του πρωθυπουργού

Η αμφισβήτηση των προθέσεων του Ερντογάν γεννά κι άλλες σκέψεις, που έχουν να κάνουν με τη γεωπολιτική πραγματικότητα. Έτσι, τίθεται ολοένα και περισσότερο υπό αμφισβήτηση η «χαρισματικότητα» του ισλαμιστή πρωθυπουργού, η πολιτική άνοδος του οποίου αποδίδεται πλέον στη γεωστρατηγική συγκυρία: «Το τι είναι συμφέρον για τις ΗΠΑ και τον δυτικό κόσμο στη γεωγραφική περιοχή της Τουρκίας, έχει αλλάξει μετά την εξουδετέρωση του παλαιού σοβιετικού επεκτατισμού, και το ενδιαφέρον μετακινήθηκε προς τη Μ. Ανατολή και τις μουσουλμανικές χώρες», σημειώνει ο Νετζάτ Εσλέν, στρατηγικός αναλυτής.

Και προσθέτει ότι «αυτή η μετατόπιση ενδιαφέροντος δημιουργεί την ανάγκη να υπάρξει μια νέα Τουρκία, ως μοντέλο δημοκρατίας στην ευρύτερη Μ. Ανατολή. Αυτό, άλλαξε και την αξία, τη λειτουργικότητα και την ταυτότητα του τουρκικού στρατού, ο μετασχηματισμός του οποίου αποτελεί πολιτικό εργαλείο για τη δημιουργία της νέας Τουρκίας».

Ό μως, τέτοιας κλίμακας αλλαγές εμφανίζουν συχνά και παρενέργειες, και στην τουρκική περίπτωση οι παρενέργειες έχουν να κάνουν με τις προσωπικές φιλοδοξίες των βασικών παικτών.

Περιφερειακή δύναμη
Οι ενδείξεις ότι ο Ερντογάν και το κυβερνών ισλαμικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης επιχειρούν να δημιουργήσουν μια ανεξάρτητη τουρκική τροχιά στο γεωπολιτικό μεσανατολικό πεδίο, και οι νεο-οθωμανικές απόψεις τού (επίσης ισλαμιστή) προέδρου Αμπντουλάχ Γκιούλ, συν οι προσωπικές πρωτοβουλίες του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, μπορεί να αποδειχτούν σύντομα αιτία σοβαρών προστριβών με τη Δύση.

Κάποιοι χρησιμοποιούν ήδη τον όρο «γεωπολιτική μεγαλομανία», προκειμένου να περιγράψουν τη διαφαινόμενη στάση της Τουρκίας να απεξαρτηθεί από τη Δύση και να διαγράψει δική της γεωστρατηγική τροχιά. Το πιθανότερο είναι ότι η τουρκική πολιτική ηγεσία πίστεψε το πολυφορεμένο παραμύθι που θέλει την Τουρκία να διαδραματίζει ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης -«κάτι που βρίσκεται πολύ μακράν της πραγματικότητας και θέτει υπό απειλή την πορεία εκδημοκρατισμού», κατά τον Εσλέν. Με πολιτικό στίγμα τον κεντροδεξιό προσανατολισμό, το κόμμα του Ερντογάν μετατρέπει την Τουρκία σε συντηρητική χώρα με μουσουλμανικό «άρωμα» -ένα μοντέλο που εύκολα μπορεί να μετακυλήσει προς τον αυταρχισμό του ενός και απόλυτου ηγέτη.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση