Τουρκικός νεο-οθωμανισμός, αλλά με ποιό τίμημα;
Του Κώστα Βεργόπουλου
Eσχάτως, ο αμερικανικός Τύπος διερωτάται «μήπως η Δύση χάνει την Τουρκία», επ’ ωφελεία περισσότερο ασιατικών και ισλαμικών επιλογών της. Παράλληλα, διατυπώνεται ανησυχία σχετικά με την τουρκική φιλοδοξία προς εγκαθίδρυση «νεο-οθωμανικής» τάξης πραγμάτων στην ευρύτερη γεωπολιτική περιοχή της.
Αφορμή των ανησυχιών είναι ο νέος υπουργός Εξωτερικών της γείτονος Αχμέτ Νταβούτογλου, που έχει διατυπώσει τα οράματά του σε προηγούμενο, αλλ’ όχι ανύποπτο, χρόνο.
Η γειτονική χώρα διαθέτει βεβαίως γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, που όμως συνοδεύονται με όχι αμελητέα μειονεκτήματα.
Τις αμερικανο-ευρωπαϊκές ανησυχίες διασκεδάζει ο συνεργάτης του και αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος, υπεύθυνος διεθνών σχέσεων, Σουάτ Κινικλίογλου1. Καθησυχαστικό επιχείρημά του είναι ο παραλληλισμός με την Όστπολιτικ του Γερμανού Βίλυ Μπραντ στη δεκαετία 1960: «Ουδείς έψεξε τότε τον Γερμανό καγκελάριο ότι με την εξομάλυνση με το σοβιετικό συγκρότημα εγκατέλειπε την ανατολική Γερμανία». Φυσικά, η σύγκριση είναι ανιστόρητη και ανακριβής. Πρώτον, πολλοί τον κατηγόρησαν γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο. Δεύτερον, με το άνοιγμά του, ο Βίλυ Μπραντ επρότεινε συναλλαγή μεταξύ δύο συγκροτημάτων και η ανατολική Γερμανία ήταν το τίμημα της εξομάλυνσης. Σήμερα, η Τουρκία ονειρεύεται άνοιγμα στην ευρύτερη περιοχή, αλλά με ποιο τίμημα;
Η χώρα διαθέτει βεβαίως γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, που όμως συνοδεύονται επίσης με όχι αμελητέα μειονεκτήματα. Συντηρεί κλίμα έντασης και δυσπιστίας με τους γείτονες, όπως και με τις μειονότητες. Αρμένικη και ποντιακή γενοκτονία, Κουρδικό, στρατιωτική κατοχή Κύπρου, αιγαιακό, ζητήματα θρησκείας και λατρείας: όχι μόνον τίθενται, αλλά κυρίως αντιμετωπίζονται με εξουσιαστικό και διόλου συγκαταβατικό τρόπο. Το αυτό με την κατάσταση ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει αποδεκτή από την Ευρώπη, χωρίς να προσαρμόζεται ούτε κατ’ ελάχιστον στα ευρωπαϊκά κεκτημένα.
Η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει αποδεκτή από την Ευρώπη, χωρίς να προσαρμόζεται ούτε κατ’ ελάχιστον στα ευρωπαϊκά κεκτημένα.
Ο ίδιος επικαλείται το δικέφαλο αετό της Βυζαντινής και Σελτζουκικής Αυτοκρατορίας: ένα κεφάλι προς ανατολάς και ένα προς δυσμάς. Όμως, θα όφειλε κάποιος να τον ενημερώσει ότι με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ίδρυση του τουρκικού κράτους, το μεν δυτικό κεφάλι αφαιρέθηκε χειρουργικά με τη Συνθήκη των Σεβρών (1919), το δε ανατολικό συρρικνώθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Το δικέφαλο σχήμα είχε βάση όταν ανταποκρινόταν σε πολυεθνική πραγματικότητα, ενώ ο Κεμάλ επέλεξε μονοεθνική πραγματικότητα, δηλαδή το ανατολικό κεφάλι, αφαιρώντας το δυτικό.
Η σημερινή Τουρκία, δηλώνει ο διερμηνεύς, είναι όπως ο ρωμαϊκός θεός Ιανός: ελέγχει τη δίοδο από την Ευρώπη προς Καύκασο και Μαύρη Θάλασσα, προς Βαλκάνια και Μεσόγειο. Παρασιωπά όμως το δεύτερο πρόσωπο του Ιανού, που ήταν ο πόλεμος. Άραγε η αμφισημία του Ιανού εφησυχάζει τους Ευρωπαίους ή μήπως τους ανησυχεί ακόμη περισσότερο;
Ο ίδιος διαβεβαιώνει ότι η χώρα του επιδιώκει επανένταξη στο γειτονικό περιβάλλον: «μία διόρθωση των ανωμαλιών του Ψυχρού Πολέμου». Όμως, οι ανωμαλίες του Ψυχρού Πολέμου ευνόησαν την Τουρκία, σε καμία περίπτωση δεν την εζημίωσαν. Η στρατηγική σημασία της Τουρκίας ήταν τότε απείρως ανώτερη από ό,τι είναι σήμερα η οικονομική. Εάν σήμερα πρέπει να διορθωθούν κάποιες ανωμαλίες του Ψυχρού Πολέμου, αυτό επιβάλλει σύμπτυξη των τουρκικών φιλοδοξιών, όχι επέκταση αυτών.
1. Βλ. Suat KINIKLIOGLU, «Neo-Ottoman Turkey?», στο Project Syndicate, Δεκέμβριος 2009.
Eσχάτως, ο αμερικανικός Τύπος διερωτάται «μήπως η Δύση χάνει την Τουρκία», επ’ ωφελεία περισσότερο ασιατικών και ισλαμικών επιλογών της. Παράλληλα, διατυπώνεται ανησυχία σχετικά με την τουρκική φιλοδοξία προς εγκαθίδρυση «νεο-οθωμανικής» τάξης πραγμάτων στην ευρύτερη γεωπολιτική περιοχή της.Αφορμή των ανησυχιών είναι ο νέος υπουργός Εξωτερικών της γείτονος Αχμέτ Νταβούτογλου, που έχει διατυπώσει τα οράματά του σε προηγούμενο, αλλ’ όχι ανύποπτο, χρόνο.
Η γειτονική χώρα διαθέτει βεβαίως γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, που όμως συνοδεύονται με όχι αμελητέα μειονεκτήματα.
Τις αμερικανο-ευρωπαϊκές ανησυχίες διασκεδάζει ο συνεργάτης του και αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος, υπεύθυνος διεθνών σχέσεων, Σουάτ Κινικλίογλου1. Καθησυχαστικό επιχείρημά του είναι ο παραλληλισμός με την Όστπολιτικ του Γερμανού Βίλυ Μπραντ στη δεκαετία 1960: «Ουδείς έψεξε τότε τον Γερμανό καγκελάριο ότι με την εξομάλυνση με το σοβιετικό συγκρότημα εγκατέλειπε την ανατολική Γερμανία». Φυσικά, η σύγκριση είναι ανιστόρητη και ανακριβής. Πρώτον, πολλοί τον κατηγόρησαν γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο. Δεύτερον, με το άνοιγμά του, ο Βίλυ Μπραντ επρότεινε συναλλαγή μεταξύ δύο συγκροτημάτων και η ανατολική Γερμανία ήταν το τίμημα της εξομάλυνσης. Σήμερα, η Τουρκία ονειρεύεται άνοιγμα στην ευρύτερη περιοχή, αλλά με ποιο τίμημα;
Η χώρα διαθέτει βεβαίως γεωπολιτικά πλεονεκτήματα, που όμως συνοδεύονται επίσης με όχι αμελητέα μειονεκτήματα. Συντηρεί κλίμα έντασης και δυσπιστίας με τους γείτονες, όπως και με τις μειονότητες. Αρμένικη και ποντιακή γενοκτονία, Κουρδικό, στρατιωτική κατοχή Κύπρου, αιγαιακό, ζητήματα θρησκείας και λατρείας: όχι μόνον τίθενται, αλλά κυρίως αντιμετωπίζονται με εξουσιαστικό και διόλου συγκαταβατικό τρόπο. Το αυτό με την κατάσταση ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει αποδεκτή από την Ευρώπη, χωρίς να προσαρμόζεται ούτε κατ’ ελάχιστον στα ευρωπαϊκά κεκτημένα.
Η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει αποδεκτή από την Ευρώπη, χωρίς να προσαρμόζεται ούτε κατ’ ελάχιστον στα ευρωπαϊκά κεκτημένα.
Ο ίδιος επικαλείται το δικέφαλο αετό της Βυζαντινής και Σελτζουκικής Αυτοκρατορίας: ένα κεφάλι προς ανατολάς και ένα προς δυσμάς. Όμως, θα όφειλε κάποιος να τον ενημερώσει ότι με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ίδρυση του τουρκικού κράτους, το μεν δυτικό κεφάλι αφαιρέθηκε χειρουργικά με τη Συνθήκη των Σεβρών (1919), το δε ανατολικό συρρικνώθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Το δικέφαλο σχήμα είχε βάση όταν ανταποκρινόταν σε πολυεθνική πραγματικότητα, ενώ ο Κεμάλ επέλεξε μονοεθνική πραγματικότητα, δηλαδή το ανατολικό κεφάλι, αφαιρώντας το δυτικό.
Η σημερινή Τουρκία, δηλώνει ο διερμηνεύς, είναι όπως ο ρωμαϊκός θεός Ιανός: ελέγχει τη δίοδο από την Ευρώπη προς Καύκασο και Μαύρη Θάλασσα, προς Βαλκάνια και Μεσόγειο. Παρασιωπά όμως το δεύτερο πρόσωπο του Ιανού, που ήταν ο πόλεμος. Άραγε η αμφισημία του Ιανού εφησυχάζει τους Ευρωπαίους ή μήπως τους ανησυχεί ακόμη περισσότερο;
Ο ίδιος διαβεβαιώνει ότι η χώρα του επιδιώκει επανένταξη στο γειτονικό περιβάλλον: «μία διόρθωση των ανωμαλιών του Ψυχρού Πολέμου». Όμως, οι ανωμαλίες του Ψυχρού Πολέμου ευνόησαν την Τουρκία, σε καμία περίπτωση δεν την εζημίωσαν. Η στρατηγική σημασία της Τουρκίας ήταν τότε απείρως ανώτερη από ό,τι είναι σήμερα η οικονομική. Εάν σήμερα πρέπει να διορθωθούν κάποιες ανωμαλίες του Ψυχρού Πολέμου, αυτό επιβάλλει σύμπτυξη των τουρκικών φιλοδοξιών, όχι επέκταση αυτών.
1. Βλ. Suat KINIKLIOGLU, «Neo-Ottoman Turkey?», στο Project Syndicate, Δεκέμβριος 2009.
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...