ΡΕΤΖΕΠ ΤΑΓΙΠ ΕΡΝΤΟΓΑΝ: Το μυθιστόρημα ενός νικητή

Από τη Ρίζα μετανάστης στην Πόλη,

η μαθητεία του στο Κοράνι,

η γνωριμία με τη σύζυγό του και

ο δύσκολος δρόμος προς την εξουσία



Η «ιστορικών διαστάσεων» απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου διέσωσε το κυβερνών κόμμα ΑΚ από τη διάλυση που προσπάθησαν να πετύχουν οι φανεροί και κρυφοί αντίπαλοί του, ικανοποίησε την ευρύτερη δημοκρατική-προοδευτική παράταξη της χώρας και εξασφάλισε τα συγχαρητήρια της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ και της Ουάσιγκτον.
Ωστόσο αρκετά στελέχη του κόμματος και της κυβέρνησης - πλησιέστερα προς τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιουλ παρά προς τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν - σημειώνουν ότι 10 από τα 11 μέλη του Δικαστηρίου προειδοποιούν ότι το κυβερνών κόμμα «έως ένα σημείο έχει γίνει εστία αντικοσμικών δραστηριοτήτων».
Η απόφαση τερματίζει μια σκληρή δοκιμασία για τον πολιτικό κόσμο της Τουρκίας αλλά ταυτόχρονα φέρνει στο προσκήνιο την «ανάγκη μιας σε βάθος επανεξέτασης της θέσης της χώρας μέσα στο ευρύ δημοκρατικό ευρωπαϊκό πλαίσιο», σημειώνουν αναλυτές αλλά και πολιτικά πρόσωπα στην Ευρώπη.
Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου πρέπει να παρακινήσει την κυβέρνηση «να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις και στους θεσμικούς μετασχηματισμούς» που απαιτεί ένα γνήσιο δημοκρατικό καθεστώς, διότι «η κατάσταση στην Τουρκία, άσχετα με την περιπέτεια στην οποία έθεσε τέρμα η απόφαση του Δικαστηρίου, έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο στον στρατιωτικό βραχίoνα όσο και στον πολιτικό του ΝΑΤΟ», δήλωσε μιλώντας στο «Βήμα» ευρωπαίος διπλωμάτης στις Βρυξέλλες ο οποίος είναι σε θέση να γνωρίζει το κλίμα που επικρατεί στην έδρα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Μιλώντας υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας, ο διπλωμάτης σχολίασε: «Η Τουρκία θεωρούνταν ανέκαθεν ο σταθερός βράχος του ΝΑΤΟ, η χώρα στην οποία οι ατλαντικές επενδύσεις είχαν μια σταθερή βάση και ανταλλακτική αξία. Σήμερα αυτή η αξιολόγηση δεν ισχύει και τούτο σημαίνει πολλά για το ΝΑΤΟ. Η ανάμειξη του στρατού στα τουρκικά πολιτικά δρώμενα δεν ήταν κάτι το νέο για τη Συμμαχία, αλλά οι περιπλοκές που δημιουργήθηκαν τους τελευταίους μήνες προκάλεσαν ερωτήματα, ανεξάρτητα αν αυτές οι περιπλοκές οφείλονταν σε κινήσεις των τούρκων στρατιωτικών. Δημιουργήθηκε κλίμα αβεβαιότητας στο ΝΑΤΟ ως προς τις άμεσες εξελίξεις στην Τουρκία» και αυτό έχει προκαλέσει «κάποια δικαιολογημένη ανησυχία» στη Συμμαχία, δήλωσε ο διπλωμάτης. Και πρόσθεσε: «Ελπίζουμε να τερματιστεί σύντομα αυτή η ρευστή κατάσταση (στην Τουρκία). Το ΝΑΤΟ διεμήνυσε αυτή την ελπίδα και επιθυμία του στην Αγκυρα, αλλά το πλήγμα στην Τουρκία έχει επέλθει και θα περάσει κάποιο χρονικό διάστημα ώσπου να εξαλειφθούν τα ίχνη του».
Ο ευρωπαίος διπλωμάτης τόνισε ότι το ΝΑΤΟ αποκλείει κατηγορηματικά «τουρκικές ενέργειες οι οποίες θα ήταν δυνατόν να προκαλέσουν διεθνείς περιπλοκές» αλλά «παρακολουθεί συστηματικά» κάθε εξέλιξη και πρόσθεσε ότι έχει και ο ίδιος πληροφορίες από αξιόπιστες τουρκικές πηγές που «επιβεβαιώνουν ότι αναμένονται πρωτοβουλίες που θα αντιμετωπίσουν δημιουργικά αυτή τη ρευστότητα, η οποία, κατά τις κυβερνητικές εκτιμήσεις, έχει αρνητικές συνέπειες στον πολιτικό και στον οικονομικό τουρκικό χώρο».
Πληροφορίες από την Αγκυρα επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις του ευρωπαίου διπλωμάτη σε ό,τι αφορά την «ανάγκη σε βάθος μεταρρυθμίσεων», μάλιστα τουρκικές πηγές σημειώνουν πως η απόφαση του Δικαστηρίου «μπορεί να γίνει και έναυσμα» για αυτές τις μεταρρυθμίσεις.
Πράγματι, γράφει η «Zaman», η απόφαση «στέλνει ένα μήνυμα με πολλές προειδοποιήσεις στην κυβέρνηση. Το κυριότερο ίσως είναι να λάβει υπόψη της τις ευαισθησίες όλου του πληθυσμού και να σταματήσει να κυβερνά με υπεροψία και αλαζονεία με τον ισχυρισμό ότι η ψήφος που έλαβε της άνοιξε και τον δρόμο για κακή διαχείριση».
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Παιδί της μεγάλης εσωτερικής μετανάστευσης που έστειλε εκατομμύρια στην Πόλη σε αναζήτηση δουλειάς, ο Ταγίπ Ερντογάν μεγάλωσε στην πιο ονομαστή λαϊκή γειτονιά της Πόλης, στο Κασίμπασα, όπου η οικογένειά του έφθασε το 1965 από τη Ριζέ του Πόντου.
Η ταυτότητα που του προσέφερε το Κασίμπασα τον ακολουθεί ως σήμερα ως «κάρφος» στα όμματα των καθώς πρέπει αντιπάλων του. Θεωρούν ότι ένας πρωθυπουργός έπρεπε να κατάγεται τουλάχιστον από το Μπέιογλου, από την κορυφή του λόφου που δεσπόζει στον Κεράτιο Κόλπο, στο Χαλίτς, όχι από τα χαμηλά, γύρω από τα ναυπηγεία.
* Στο σχολείο του Κορανίου
Ο τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γεννήθηκε το 1954 στο Ρίζε, ήταν δηλαδή 13 χρόνων όταν μετανάστευσε στην Πόλη. Το 1965 τέλειωσε το δημοτικό στο Κασίμπασα και γράφτηκε για τη συνέχεια της εκπαίδευσής του στο ιμάμ χατίπ Οκουλού, στα γυμνάσια που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ιεροδιδασκαλεία. Πρόκειται για σχολεία που οργανώνονται και χρηματοδοτούνται από τις τοπικές κοινωνίες γύρω από τα τζαμιά και προσφέρουν δωρεάν εκπαίδευση μαζί με την «ιερή» διδασκαλία του Κορανίου.
Στα 15 του χρόνια ο Ερντογάν απέκτησε και μια δεύτερη ιδιότητα που σκανδαλίζει αφόρητα τους αντιπάλους του! Δεν είναι απόφοιτος των «κοσμικών» γυμνασίων της Δημοκρατίας αλλά των παραδοσιακών ιμάμ χατίπ, των ιεροδιδασκαλείων, που η «κοσμική» παράταξη έχει βάλει εδώ και χρόνια στο στόχαστρό της.
Και οι δύο ιδιότητες - Κασιμπασαλής και απόφοιτος ιεροδιδασκαλείου - συνιστούν ωστόσο κοινωνικούς προσδιορισμούς ενός νέου ανθρώπου που δεν διαφέρει από τα εκατομμύρια των συμπατριωτών του.
Σε αυτά τα στοιχεία της ταυτότητάς του οφείλεται η μεγάλη δημοτικότητα και η μεγάλη ικανότητά του να διεισδύει, να κατανοεί και να επικοινωνεί με την καθημερινή Τουρκία, με τον κόσμο στις λαϊκές συνοικίες των μεγάλων πόλεων και κυρίως της Πόλης που πάλεψε και παλεύει για να προκόψει.
Στα σχολικά του χρόνια ο Ταγίπ ήταν ιδιαίτερα δραστήριος και διακρινόταν κυρίως στον αθλητισμό, με ιδιαίτερη επίδοση στο κατ' εξοχήν συλλογικό άθλημα, το ποδόσφαιρο, αλλά και σε πολλές κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Εχει λάβει μέρος σε ποιητικούς διαγωνισμούς και σε διαγωνισμούς εκθέσεων, όπου διακρινόταν για τη ρητορική του ικανότητα.
Η ποδοσφαιρική σταδιοδρομία του, που έφτασε στις παρυφές του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, συνεχίστηκε ως - τι σύμπτωση - τη 12η Σεπτεμβρίου 1980! Το 1973, απόφοιτος του ιμάμ χατίπ, εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο Μαρμαρά, στο Τμήμα Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών. Παράλληλα εργάζεται στον δημοτικό οργανισμό των τραμ της Κωνσταντινούπολης.
Αυτή την περίοδο και μέσω γνωριμιών που έκανε στο πανεπιστήμιο συνδέθηκε με το πολιτικό κίνημα του Ερμπακάν, όπως πολλοί άλλοι νέοι που έρχονταν στην Κωνσταντινούπολη από επαρχιακά κέντρα. Εγινε μέλος της Ενωσης των Εθνικών Τούρκων Μαθητών και το 1976 εξελέγη πρόεδρος της νεολαίας στο Μπέιογλου για MSP του κ. Νετζμετίν Ερμπακάν.
* Γνωριμία με την Εμινέ
Την ίδια χρονιά, μεγάλη χρονιά για τον Ερντογάν, έγινε πρόεδρος της τοπικής οργάνωσης του κόμματος στην Κωνσταντινούπολη αλλά γνώρισε και την Εμινέ, μελλοντική γυναίκα του. Η Εμινέ, μια δυναμική κοπέλα με δυσκολίες προσαρμογής στο νέο περιβάλλον της Πόλης, είχε συγκρουσθεί με την οικογένειά της όταν ο αδελφός της τής είπε ότι έπρεπε να κυκλοφορεί πλέον με την παραδοσιακή μαντίλα στο κεφάλι της.
Η σύγκρουση αυτή με κάποιον τρόπο διαλύθηκε στη διαδικασία γνωριμίας και γάμου με τον Ταγίπ. Παντρεύτηκαν το 1978. Λίγο καιρό μετά τον γάμο της η Εμινέ Ερντογάν δείχνει να έχει απομακρυνθεί από την παλαιότερη ανταρσία της για τη μαντίλα και να έχει συμμορφωθεί με τους κώδικες τους οποίους επιβάλλει το κοινωνικό περιβάλλον. Μοιάζει ευτυχής στον γάμο της και με τέσσερα παιδιά που δεν άφηναν πολλά περιθώρια για άλλες αναζητήσεις: τον Αχμέτ Μπουράκ, τον Νετζμετίν Μπιλάλ και τα δύο κορίτσια, την Εσρά και τη Σουμεγέ.
Μετά την 12η Σεπτεμβρίου 1980 ο Ταγίπ Ερντογάν έφυγε από τη δημοτική επιχείρηση όπου εργαζόταν από το 1973 και εργάστηκε για μεγάλο διάστημα στον ιδιωτικό τομέα ως οικονομολόγος, ώσπου να ιδρύσει τη δική του εταιρεία το 1982, η οποία λειτουργεί ακόμη και σήμερα. Την ίδια περίοδο κάνει και τη στρατιωτική θητεία του.
Η πολιτική δραστηριότητά του άρχισε ξανά με τις εκλογές του 1983. Είναι τώρα μέλος του νέου κόμματος που ίδρυσε ο Ερμπακάν, του Κόμματος της Ευημερίας (RP). To 1984 εκλέγεται πρόεδρος της τοπικής οργάνωσης του Μπέιογλου και το 1985 πρόεδρος όλης της οργάνωσης της Κωνσταντινούπολης.
* Ο δήμαρχος της Πόλης
Ολη την επόμενη δεκαετία από το 1984 ως το 1994 δίνει τη μάχη των εκλογών ως υπεύθυνος του Κόμματος της Ευημερίας, που το 1989 γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία στην Κωνσταντινούπολη, την περιοχή ευθύνης του Ερντογάν.
Το 1991 δεν μπόρεσε να εκλεγεί λόγω τεχνασμάτων του εκλογικού νόμου και λόγω της πολύπλοκης διαδικασίας. Εκλέγεται όμως πανηγυρικά το 1994 στην ισχυρή θέση του δημάρχου του μητροπολιτικού δήμου της ευρύτερης Κωνσταντινούπολης.
Ως δήμαρχος συμμετείχε στην προεκλογική εκστρατεία του 1997 για να υποστηρίξει τους βουλευτές του Κόμματος της Ευημερίας και σε ομιλία του στο Σίιρτ της Νοτιοανατολικής Τουρκίας απαγγέλλει σε προεκλογική συγκέντρωση πολύ γνωστούς στίχους ενός εθνικού ποιητή της νεότερης Τουρκίας, στίχους που παρομοιάζουν τους μιναρέδες των τζαμιών με τα σπαθιά του έθνους και τους τρούλους των τζαμιών με τις ασπίδες του.
Η συνήθειά του αυτή που πάει πίσω στο δημοτικό σχολείο τού κοστίζει ακριβά. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι μέσα από το δικαστικό σύστημα τον κατηγορούν για «πρόκληση πολιτικών παθών», προτροπή του λαού σε εχθρότητα και μισαλλοδοξία και άλλα παρόμοια.
Το Δικαστήριο Κρατικής Ασφαλείας (DGM) στο Ντιγιάρμπακιρ τον καταδίκασε σε τέσσερις μήνες φυλακή με αποτέλεσμα να απομακρυνθεί από την ισχυρή θέση του δημάρχου της Πόλης. Εξέτισε την ποινή του στις φυλακές Πινάρχισαρ της Ανατολικής Θράκης.
Η φυλακή και οι μεγάλες αποφάσεις
Την περίοδο κατά την οποία ο Ερντογάν βρισκόταν μέσα στο κελί της φυλακής πρέπει να έλαβε πολύ μεγάλες αποφάσεις για την πολιτική, για τον ρόλο και για τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίσει τους αντιπάλους του.
Την ίδια περίοδο συγκέντρωσε τη συμπάθεια πολλών ανθρώπων που εξοργίστηκαν με τη στάση του Δικαστηρίου Κρατικής Ασφαλείας απέναντι σε έναν πασιφανώς ικανό πολιτικό, ο οποίος είχε εν τω μεταξύ αλλάξει την εικόνα της Πόλης.
Ο κ. Ερντογάν παρέλαβε τον δήμο από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), με την Κωνσταντινούπολη να βουλιάζει κάτω από το βάρος των σκανδάλων και της ανικανότητας: συνεχείς και σοβαρές ελλείψεις νερού, διακοπές ηλεκτρικού, απουσία προγραμμάτων υποδομής, συγκοινωνιακό και κυκλοφοριακό χάος.
Σε πολύ μικρό διάστημα αναγέννησε την Πόλη για να την κάνει ικανή να οργανώσει με μεγάλη επιτυχία μία από τις μεγαλύτερες διεθνείς συγκεντρώσεις, το συνέδριο του ΟΗΕ Habutat.
Λίγο προτού οδηγηθεί στη φυλακή και ενώ ήταν ακόμη δήμαρχος συναντήθηκε στην αίθουσα των επισήμων του αεροδρομίου με τον Οικουμενικό Πατριάρχη που επέστρεφε από το εξωτερικό. Ακουσε λόγους συμπαράστασης που λέει ότι ακόμη δεν ξεχνά και συγκινημένος ζήτησε από τον Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο «να προσεύχεται γι' αυτόν».
Το 1999 βγήκε από τη φυλακή αλλά εξακολούθησε να στερείται των πολιτικών του δικαιωμάτων, ένα πρόβλημα που λύθηκε μόλις τον Μάρτιο του 2003, πολλούς μήνες μετά τον εκλογικό θρίαμβο του κόμματος που είχε ιδρύσει από τη στάχτη του κόμματος Ερμπακάν, του Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (ΑΚ).
Μετά την απαγόρευση που επέβαλε στο RP το Συνταγματικό Δικαστήριο το 1999 οι βουλευτές του διαχωρίστηκαν σε δύο παρατάξεις, στους «παραδοσιακούς» και στους «εκσυγχρονιστές». Οι εκσυγχρονιστές, με ηγέτη τους τον κ. Ταγίπ Ερντογάν, ίδρυσαν στις 14 Αυγούστου 2001 το Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης.
Δεκατέσσερις μήνες μετά τις εκλογές του 2002 το ΑΚ ήταν το πρώτο κόμμα και ο κ. Ερντογάν σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Η αλλαγή του Συντάγματος
Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου ανοίγει διάπλατα τον δρόμο στον κ. Ταγίπ Ερντογάν για τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζει. Ο τούρκος πρωθυπουργός, ο οποίος έχει πάντοτε μεγάλη δημοτικότητα, εξασφαλίζει τώρα σημαντικές συμμαχίες και στον χώρο των μεγάλων θεσμών του κράτους (δικαστικοί, γραφειοκρατία, διοίκηση των πανεπιστημίων, ακόμη και στον στρατό) για να προχωρήσει σε μεγάλες αλλαγές, ακόμη και στην αλλαγή του Συντάγματος.
Το σημαντικότερο μέρος της απόφασης είναι ασφαλώς η εισαγωγή με την οποία ο πρόεδρος του Δικαστηρίου την παρουσίασε στους δημοσιογράφους, λένε στελέχη του κυβερνητικού κόμματος.
Ο κ. Χασίμ Κιλίτς παρατήρησε εισαγωγικά ότι στόχος όλης της δραστηριότητας του σώματος του οποίου προΐσταται είναι η προστασία της δημοκρατίας και κάλεσε τους πολιτικούς να αλλάξουν τους νόμους που αφορούν τη λειτουργία των κομμάτων και τη διαδικασία απαγόρευσής τους για να μη βρεθεί ποτέ ξανά το δικαστήριο στην ίδια δύσκολη θέση που βρέθηκε ο ίδιος.
Μέσα στο ίδιο πνεύμα ο αρχηγός του στρατού στρατηγός Γιασάρ Μπουγιούκανιτ έδωσε μάθημα στους δημοσιογράφους που θέλησαν να καταγράψουν τα σχόλιά του για την απόφαση: «Θα αποτελούσε σκάνδαλο αν νομίζετε ότι σε μια δημοκρατία οι στρατηγοί μπορούν να σχολιάσουν τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου» τους είπε. Μόνο η μικρόνοια των αντιπάλων του κ. Ερντογάν μπορεί να αφήσει ερωτήματα για το πώς θα εξελιχθεί στο εξής η πολιτική ζωή στην Τουρκία, λένε χαρακτηριστικά σχολιαστές και διπλωμάτες, υπογραμμίζοντας το μέγεθος της νίκης του τούρκου πρωθυπουργού και την περιθωριοποίηση των αντιπάλων του. «Τα τελευταία χρόνια τα παράδοξα καμώματα της αντιπολίτευσης προκαλούσαν πολιτικές κρίσεις, αλλά μετά την απόφαση του Δικαστηρίου θα προκαλούν γέλια» λένε χαρακτηριστικά.
Αλλά η μικρόνοια της ηγεσίας του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος συνεχίζεται. Το CHP είναι το μόνο κόμμα στην Τουρκία που δεν χαιρέτισε την απόφαση του Δικαστηρίου. Αντίθετα, καταφέρθηκε εναντίον της Δικαιοσύνης, την οποία ως την παραμονή της απόφασης υμνούσε. Την ίδια άλλωστε στάση της ελαχιστοποίησης της σημασίας της απόφασης υιοθετούν και όλοι όσοι ως την προτεραία διαβεβαίωναν ότι η απαγόρευση του κυβερνητικού κόμματος και του πρωθυπουργού Ερντογάν από την πολιτική ζωή ήταν βέβαια!

Αναδημοσίευση από το Το ΒΗΜΑ

03/08/2008

Σελ.: A26

Κωδικός άρθρου: B15426A261

ID: 296168

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση