Ο Νίμιτς δεν πτοείται και επιμένει για λύση στο Σκοπιανό

Ο μεσολαβητής του ΟΗΕ διατηρεί στο τραπέζι το «Βόρεια Μακεδονία» και θεωρεί ότι μπορεί να υπάρξει συμφωνία τον Σεπτέμβριο

Του Αθανασιου Ελλις

Η εσωτερική κρίση στην ΠΓΔΜ και η αρνητική τροπή που έχουν πάρει οι σχέσεις Αθήνας - Σκοπίων λόγω των διεκδικήσεων που εγείρει ο Νίκολα Γκρούεφσκι, προβληματίζουν τον Μάθιου Νίμιτς αλλά ο μεσολαβητής του ΟΗΕ δεν πτοείται. Αντιθέτως, επείγεται να προωθήσει τη μεσολάβησή του με την ελπίδα να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση του κλίματος, και ει δυνατόν να συμβάλει στην αντιστροφή του. Ο κ. Νίμιτς εξακολουθεί να θεωρεί εφικτή την επίτευξη λύσης το αμέσως προσεχές διάστημα και υπό αυτό το πρίσμα κάλεσε τους εκπροσώπους των δύο πλευρών στη Νέα Υόρκη την ερχόμενη Πέμπτη και Παρασκευή. Στόχος του είναι όχι απλά να διατηρήσει ζωντανή τη διαπραγμάτευση, αλλά να προλειάνει το έδαφος για την κατάθεση συνολικής πρότασης τον Σεπτέμβριο.

Ο μεσολαβητής του ΟΗΕ πιστεύει ότι ο επόμενος μήνας μπορεί να αποβεί καθοριστικός για την επίτευξη συμφωνίας. Στην παρούσα συγκυρία η προσέγγισή του φαντάζει μάλλον υπεραισιόδοξη, αλλά ο ίδιος εμφανίζεται αποφασισμένος. Μετά τη συνάντηση με τους διαπραγματευτές στη Νέα Υόρκη, ενδεχομένως να επισκεφθεί τις δύο χώρες στις αρχές του επομένου μηνός για επαφές με τις πολιτικές ηγεσίες. Εάν προηγηθεί η κατάλληλη προεργασία θα είναι σε θέση να εκμεταλλευθεί την κοινή παρουσία της Ντόρας Μπακογιάννη και της ηγεσίας των Σκοπίων στη Νέα Υόρκη το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.

Η μέχρι τώρα προσέγγιση του κ. Νίμιτς εστιάζεται στα θετικά μηνύματα που έχει λάβει από τις δύο πλευρές για την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει καταλήξει οριστικά σε αυτή. Εργάζεται επίσης σε ό,τι αφορά το εύρος της χρήσης, και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην υπερπήδηση των σκοπέλων που εμφανίσθηκαν με τη μορφή των επιπλέον ζητημάτων - αναγνώριση «μακεδονικής μειονότητας», επιστροφή περιουσιών - που ήγειρε ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ και τα οποία περιπλέκουν την προσπάθειά του. Το πιθανότερο είναι ο κ. Νίμιτς να συμπεριλάβει στην πρότασή του μια γενική, και ενδεχομένως διπλής ανάγνωσης, αναφορά στον σεβασμό της εθνικής ταυτότητας των δύο λαών. Εάν, πάντως την ερχόμενη Τετάρτη ο διαπραγματευτής της ΠΓΔΜ θέσει στον κ. Νίμιτς την απαίτηση αναγνώρισης «μακεδονικής μειονότητας», η Αθήνα έχει ήδη καταστήσει σαφές, και θα επαναλάβει στις συναντήσεις της Νέας Υόρκης, ότι δεν προτίθεται να συναινέσει σε εκτροπή της διαπραγμάτευσης από το οριοθετημένο αντικείμενό της, ήτοι την επίλυση της εναπομείνασας διαφοράς μεταξύ των δύο πλευρών που είναι η οριστική ονομασία της ΠΓΔΜ. Η ελληνική πλευρά δηλώνει ευθέως πως δεν προτίθεται να παρασυρθεί σε ατέρμονες συζητήσεις επί ανεδαφικών απαιτήσεων.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Οι εκτιμήσεις της Ουάσιγκτον συμβαδίζουν με αυτές του κ. Νίμιτς, κάτι φυσικά που δεν εκπλήσσει. Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι μπορεί και πρέπει να υπάρξει λύση το συντομότερο δυνατό, εξέλιξη που θα επιτρέψει την υλοποίηση του στρατηγικού στόχου της ένταξης στο ΝΑΤΟ και της ΠΓΔΜ, μετά την Κροατία και την Αλβανία. Το 2001 η κυβέρνηση Μπους «παρέλαβε» το ΝΑΤΟ με 19 μέλη. Εναν χρόνο αργότερα εντάχθηκαν επτά νέα μέλη, και τώρα θέλει να αφήσει ως παρακαταθήκη μια σημαντικά διευρυμένη Συμμαχία με 29 κράτη-μέλη. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα Σκόπια υπάρχει και μια προσωπική διάσταση, καθώς ο πρόεδρος Μπους θέλει να επιβραβεύσει τη χώρα για τη συστράτευσή της με την πολιτική του στο Ιράκ.

Μετά το «ξεπάγωμα» του διορισμού του νέου πρέσβη στα Σκόπια, Φίλιπ Ρίκερ, η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, υπό την εποπτεία του βοηθού υπουργού Εξωτερικών Ντάνιελ Φριντ, για τον οποίο η επίτευξη συμφωνίας έχει αναδειχθεί σε προσωπικό στοίχημα, θα καταβάλλει μια νέα συντονισμένη προσπάθεια μέσα στις επόμενες εβδομάδες και μήνες, με χρονικό ορίζοντα πρωτίστως τις αμερικανικές εκλογές, και δευτερευόντως τη λήξη της θητείας του κ. Μπους στις 20 Ιανουαρίου του 2009. Στο πλαίσιο αυτό δεν θα πρέπει να αποκλείεται επίσκεψη του κ. Φριντ στην περιοχή. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα η αίσθηση ότι ο Αμερικανός αξιωματούχος μεροληπτεί υπέρ των Σκοπίων καθιστά αμφίβολη την επιτυχία μιας άμεσης παρέμβασής του, εκτός εάν αποφασίσει να διαλύσει τις εντυπώσεις και να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στα Σκόπια αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι λειτουργεί ως αντικεμενικός συνομιλητής.

Το τέλος του 2008 και η λήξη της θητείας της κυβέρνησης Μπους συμπίπτει χρονικά με την απόφαση της Ευρ. Ενωσης για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια. Θα έχει προηγηθεί η έκθεση προόδου της Κομισιόν πάνω στην οποία θα βασισθεί η πολιτική απόφαση των «27» ενώ θα αιωρείται το βέτο της Ελλάδας. Σε αυτή τη χρονική συγκυρία οι Αμερικανοί έχουν καλέσει τα Σκόπια να μελετήσουν προσεκτικά τις προτάσεις του μεσολαβητή του ΟΗΕ και να εκμεταλλευθούν την ευκαιρία που παρουσιάζεται, προειδοποιώντας εμμέσως ότι ίσως αργήσουν να εμφανισθούν ξανά τόσο θετικά δεδομένα, καθώς δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ θα είναι το ίδιο ένθερμος υποστηρικτής των Σκοπίων. Επίσης, εάν η Αθήνα αναγκασθεί να θέσει βέτο και στην προοπτική ένταξης της ΠΓΔΜ στην Ε.Ε. οι διμερείς σχέσεις θα επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο και η ρήξη μπορεί να λάβει μονιμότερα χαρακτηριστικά.

Γκρούεφσκι - Τσερβένκοφσκι

Για την αποφυγή μιας τέτοιας εξέλιξης πρέπει να αποφευχθούν οι αλυτρωτικές κορώνες. Ακόμη και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επισήμανε σε πρόσφατη επιστολή του προς τον γερουσιαστή Μενέντεζ, ο οποίος επιδεικνύει ιδιαίτερη ευαισθησία για το θέμα των Σκοπίων, ότι θα ενημερώσει την πολιτική ηγεσία της ΠΓΔΜ για «τους κινδύνους του αλυτρωτισμού». Ολοι αναγνωρίζουν ότι η επιθετική συμπεριφορά του κ. Γκρούεφσκι εξελίσσεται σε εμπόδιο για την επίτευξη συμφωνίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι Αμερικανός αξιωματούχος με γνώση της περιοχής τόνιζε παλαιότερα στην «Κ» πως εάν την ουσιαστική εξουσία στην ΠΓΔΜ ασκούσε ο κ. Τσερβένκοσφκι θα είχε ήδη κλείσει το θέμα με ικανοποιητικό τρόπο και για τις δύο πλευρές και οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και των Σκοπίων θα συζητούσαν τώρα κινήσεις για την επούλωση των πληγών και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης.

Ο νέος γύρος συνομιλιών πραγματοποιείται τη στιγμή που στο εσωτερικό της ΠΓΔΜ εντείνεται η «κόντρα» του πρωθυπουργού Γκρούεφσκι με τον πρόεδρο και ουσιαστικό ηγέτη της αντιπολίτευσης Τσερβένκοσφκι. Ο τελευταίος απένειμε χάρη στον φυλακισθέντα αντιπρόεδρο των Σοσιαλδημοκρατών, ενώ αρνήθηκε να υπογράψει προεδρικά διατάγματα για την εφαρμογή νόμων στην ψήφιση των οποίων δεν συμμετείχαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης που έχουν αποχωρήσει από τη Βουλή διαμαρτυρόμενα για τις κινήσεις του κ. Γκρούεφσκι.

Ο πρωθυπουργός αντέδρασε έντονα και κατηγόρησε τον πρόεδρο για «διπλό πραξικόπημα», αλλά δεν φαίνεται διατεθειμένος να προχωρήσει σε πλήρη ρήξη επιχειρώντας την αποπομπή του κ. Τσερβένκοφσκι. Ετσι, προς το παρόν τουλάχιστον, αποφεύχθηκε μια πολιτειακή κρίση η οποία αναπόφευκτα θα είχε σοβαρές συνέπειες και στις διαπραγματεύσεις για το όνομα.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση