Ποιοι και γιατί χάραξαν την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων τα τελευταία 4 χρόνια

Από τον Κόλιν Πάουελ στην Κοντολίζα Ράις

Κ ατά την πρώτη επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο ως πρωθυπουργός, τον Μάιο του 2004, ο Κώστας Καραμανλής αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης σε μια προσπάθεια να εξηγήσει στον Τζορτζ Μπους τη σημασία που έχει για την Αθήνα το θέμα του ονόματος. Τόνισε στον Αμερικανό πρόεδρο ότι η Ελλάδα εκτιμά το γεγονός πως οι ΗΠΑ, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν είχαν μέχρι τότε αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα, και σημείωσε ότι υπολογίζει στην αμερικανική συμβολή για την επίλυσή του. Η απάντηση του κ. Μπους ήρθε έξι μήνες αργότερα με την αναγνώριση της FYROM ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Εχουν περάσει τέσσερα χρόνια από τότε και το ζήτημα ακόμη σκιάζει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις.

Νέα πληγή

Το 2004 ήταν καθοριστική χρονιά για τους δύο ηγέτες, και τις σχέσεις των χωρών τους. Μέσα σε οκτώ μήνες (από την εκλογή Καραμανλή τον Μάρτιο, έως την επανεκλογή Μπους τον Νοέμβριο) έγιναν πολλά. Μετά τις πιέσεις για την ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίοι διεξήχθησαν τελικά με υποδειγματική ασφάλεια και επιτυχία, και την απογοήτευση της Ουάσιγκτον για την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, οι ΗΠΑ επέλεξαν να αναγνωρίσουν τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ανοίγοντας μια νέα πληγή στις διμερείς σχέσεις, η οποία εξακολουθεί να αιμορραγεί τέσσερα χρόνια μετά. Μάλιστα, η επιλογή του τρόπου και του χρόνου που έγινε η αναγνώριση από τις ΗΠΑ, δύο μόλις εικοσιτετράωρα μετά τις προεδρικές εκλογές και την επανεκλογή του κ. Μπους, προκάλεσε βαθιά ενόχληση στην κυβέρνηση Καραμανλή και οργή στον ελληνικό λαό.

Παρότι μέχρι πριν από λίγους μήνες και οι δύο πλευρές τόνιζαν με βεβαιότητα ότι οι διμερείς σχέσεις βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο καλύτερο επίπεδο που ήσαν ποτέ, χωρίς να υφίστανται πλέον μεταξύ τους προβλήματα, τα λάθη και οι υπερβολές των ΗΠΑ στον χειρισμό του ζητήματος της ονομασίας των Σκοπίων, θέτουν υπό αμφισβήτηση την αποτίμηση αυτή.

H αμέριστη συμπαράσταση της Ουάσιγκτον προς τα Σκόπια, και η επιδεικνυόμενη έλλειψη κατανόησης προς τις ελληνικές ευαισθησίες προκαλεί έντονο προβληματισμό στην ελληνική κοινή γνώμη και τείνει να δημιουργήσει ένα άσχημο κλίμα στις διμερείς σχέσεις. Για να αποφευχθεί η παγίωση της δυσαρέσκειας απαιτούνται άμεσες και στοχευμένες κινήσεις.

Τρεις λόγοι

Η υποστήριξη των ΗΠΑ προς τα Σκόπια έχει πολλές εξηγήσεις. Οι επισημάνσεις περί αγωγών και βάσεων στην ΠΓΔΜ είναι σωστές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν παρουσιάζουν την πλήρη εικόνα. Η κύρια εξήγηση είναι ότι τη στιγμή που οι ΗΠΑ συγκρούονται με ακραίους ισλαμιστές, θέλουν να δείξουν πως Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι μπορούν να συμβιώσουν και η πολυεθνική δημογραφική σύσταση της ΠΓΔΜ αποτελεί άριστο παράδειγμα. Εξ ου και η πιεστική υποστήριξη από τις ΗΠΑ της συμφωνίας της Αχρίδας το 2001, αλλά και της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. για να διασφαλισθεί η ασφάλεια και οικονομική ευημερία της. Το ίδιο κάνουν οι Αμερικανοί και στη Βοσνία, ενώ η εμμονή αυτή εξηγεί εν μέρει και την ένθερμη υποστήριξη προς τους Αλβανούς του Κοσόβου.

Επίσης, αντιμέτωπος με αποτυχίες στα μείζονα ζητήματα της εξωτερικής του πολιτικής, όπως είναι το Ιράκ και το Παλαιστινιακό, ο κ. Μπους πίστεψε ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ την οποία όλοι επιθυμούν, θα ήταν εύκολη υπόθεση και επένδυσε σε αυτή για την υστεροφημία του, χωρίς να υπολογίσει τις ελληνικές αντιρρήσεις. Σε αυτό δεν ευθύνεται τόσο ο ίδιος όσο οι αρμόδιοι αξιωματούχοι που χειρίσθηκαν την υπόθεση και δεν είχαν παρουσιάσει στον Αμερικανό πρόεδρο το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση.

Στο πλευρό του

Τέλος, ο σημαντικότερος λόγος -για όσους έχουν την εμπειρία της Ουάσιγκτον και αντιλαμβάνονται τον τρόπο που σκέπτεται ο κ. Μπους- είναι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θέλει να βοηθήσει όσο μπορεί τις λιγοστές χώρες που στάθηκαν στο πλευρό του στο μοναχικό δρόμο του πολέμου στο Ιράκ. Με αυτό το σκεπτικό ο ίδιος εκτιμά ιδιαίτερα το γεγονός ότι τα Σκόπια έστειλαν έστω και 50 ή 100 στρατιώτες. Η εκτίμηση αυτή μπορεί να είναι δυσανάλογη ως προς την προσφορά της ΠΓΔΜ, αλλά υφίσταται και έχει συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση της τόσο θερμής στάσης του κ. Μπους έναντι της γειτονικής χώρας.

Η Ρωσία το 1994, οι ΗΠΑ το 2004

Είναι αλήθεια ότι η έλλειψη κατανόησης για τις ελληνικές θέσεις δεν συναντάται μόνο στην Αμερική. Οι περισσότερες, αν όχι σχεδόν όλες, χώρες του κόσμου, ακόμη και οι εταίροι μας στην Ευρώπη, θεωρούν την ελληνική θέση παράλογη.

Είναι χαρακτηριστικό ότι χώρες όπως η Ρωσία (1994) και η Σερβία (1996) ήταν από τις πρώτες που έσπευσαν να αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αλλά και η απόφαση των ΗΠΑ να καθυστερήσουν τη δική τους αναγνώριση για περισσότερο από μια δεκαετία, δεν οφειλόταν στην αποδοχή της ελληνικής θέσης, όσο στην επιρροή της ελληνοαμερικανικής κοινότητας. Ο σύγχρονος κόσμος δεν φαίνεται να ασπάζεται τις ανησυχίες του υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ το 1944, Εντουαρντ Στεντίνιους, ο οποίος προειδοποιούσε τότε τους ίδιους τους Αμερικανούς διπλωμάτες ότι αναφορές σε «μακεδονικό έθνος ή κράτος αποτελούν αδικαιολόγητη δημαγωγία και προκάλυμμα επιθετικών διαθέσεων έναντι της Ελλάδας».

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση